Diyaaradaha T129 ATAK waa diyaarado siyaabo kala duwan u dagaallama iyagoo loogu talogalay in ay si dhow u taageeraan ciidamada iyo howlgalada sahanka. Diyaaradahan waxay sidoo kale awood u leeyihiin in laba saacadood ay hawada ku jiraan.
Habka ay u kala wareegayaan iyo sida tooska ah e ay u beegsan karaan cadowgooda ayaa ka dhigay in ay noqdaan kuwa tayadoodu sareyso.
Waxaa ku xiran diyaaradahan hub casri ah oo ay ku jiraan kuwa darandooriga u dhaca iyo gantaallada. Sidoo kale diyaaradahan qumaatiga u kaca waxaa lagu yaqaan in ay si saxan u weeraraan goobaha ay doonayaan iyagoo degdeg jihada ay doonaan ugu wareegi kara.
Diyaaradahan qumaatiga u kaca ee wax weerara waxaa la sheegay in ay yihiin helikobtarada ugu waxtarka badan noocyadeeda, waxaana loo adeegsan karaa sidoo kale duqeymaha meelaha aan fogeyn.
Awooda diyaaradahan waxaa ka mid ah in ay ku dagaallami karaan cimilo kasta, waxaana ujeedkii hore ee loo sameeyay uu ahaa in ay daboolaan baahida ciidamada Turkiga.
Mas’uuliyiinta wadanka ayaa sheegay in aysan jirin meel adduunnka ka mid ah oo Turkiga aysan u dooneyn in ay ka iibiyaan diyaaradahooda sida dhacda mararka qaar. Sidoo kale Mareykanka ayey u sheegeen in ay ka iibinayaan hadii uu doonayo si uu ugu ilaaliyo xadka uu la leeyahay Mexico.
Hay’ada turkiga u qaabilsan hawada sare ee magaceeda loo soo gaabiyo TAI ayaa soo saartay diyaaradahan, waxayna dooneysaa in 50% ay kordhiso awooda ay dibada ugu dhoofiso noocyada qalabka ay sameyso.
Adduunka si weyn ayaa looga dalbadaa, waxaana la sheegay in sanadkii 2024-kii $7.2 billion lagu iibsaday diyaaradaha.
Turkiga waxa uu doonayaa dalal uu Jarmalka ku jiro in uu ka iibiyo diyaaradahan sida uu sheegay madaxa shirkadda sameysa diyaaradaha.
Saraakiil ka socota NATO iyo wasiirada difaaca dalal badan oo caalamka ayaa booqasho ugu tagay Turkiga si ay indhahooda ugu soo arkaan tayada lagu sheegay diyaaradahan.
Dalalka isticmaalay diyaaradahan
Turkiga oo ahaa dal aan hore loogu aqoon qalabka casriga ee loo adeegsado dagaalka hawada sare ayaa hadda hormuud ka noqdoy farsamadaas, wuxuuna la tartamaya dalalka kale ee ay isbahaysiga NATO iskula jiraan.
Markii ugu horeysay awooda diyaaradahan waxaa la tijaabiyay sanadkii 2009-kii iyadoo sanadkii ku xigay ee 2010-kiina ay ka qeybqaateen tijaabo ka dhacday Verbania dalka Tayaaniga.
Diyaaradahana ayaa qeyb ka ahaa howgallo ciidamada Turkiga ka sameeyeen gudaha dalka sida in ay weeraro ka fuliyeen gobolka Siirt sanadkii 2015-kii iyo Afrin.
Diyaaradahan qumaatiga u kaca ee dagaalka waa kuwii ugu horeeyay oo dowladda Ankara ku sameyso gudaha dalka. Waa diyaarado leh labo matoor oo matraano ah.
Dalal ay ka mid yihiin Pakistan, Philippine iyo Nigeria ayaa ahaa kuwii ugu horeeyay ee ka iibsaday Turkiga. Dalka Paksitan inta aysan iibsan waxaa lagu tijaabiyay gudaha wadankooda.
Nigeria oo ka mid ah wadamada iibsaday helikobtaradan ayaa u adeegsanaya diyaaradahan Turkiga in ay kula dagaallanto kooxaha xagjiriinta ee dalkeeda dhibaatada ku ah.
Ciidamada cirka Nigeria waxay dalbadeen qaybtii labaad diyaaradahan si ay kor ugu qaadan awoodooda militeri dagaalka ay kula jiraan kooxaha xagjiriinta.
Turkiga waxa uu la galay Philippine heshiis qeyb ka ah nidaam lagu casriyeynayo ciidamada dalkaas. Ciidankooda cirka ayaa labo helikobtar nooca dagaalka ee T129 ATAK ka iibsaday Philippine. Labada helikobtar ayaa xoojinaya awooda ciidamada si ay ugu dagaallamaan meelaha la deggan yahay maadama ay yihiin diyaarado si saxan goobaha u beegsan kara.
Source BBC
Xafiiska Shabakadda Allbanaadir.com
Muqdisho Somalia
Allbanaadir@live.com
