Dawladda Maraykanka ayaa siisay maamulka Israa’iil muddo 30 maalmood si ay si degdeg ah u kordhiso gelitaanka gargaarka bini’aadantinimo ee Qasa ama ay halis ugu jirto dhimista kaalmada milatari ee Washington.
Fariinta ayaa ku timid warqad sir ah oo ay BBC-du xaqiijisay. Waxaa saxeexay Xoghayaha Arrimaha Dibedda ee Maraykanka, Antony Blinken iyo Xoghayaha Difaaca Maraykanka, Lloyd Austin, waa digniin qoraal ah tii ugu xoogaanayd oo Israa’iil ugu timaada saaxiibkeeda ugu weyn.
Warqadan oo la diray maalintii Axadda, ayaa noqonaysa digniintii ugu xoogganayd ee uu Maraykanku u diray xulafadiisa, waxaanay ku soo beegantay xilli ay Israa’iil weerarro cusub ka fulisay waqooyiga Qaza, kaas oo la sheegay inuu geystay khasaare badan oo rayid ah.
Waxaa kale oo warqadda lagu sheegay walaaca qotoda dheer ee Maraykanku ka qabo in Israa’iil ay diido ama hor istaagto ku dhawaad boqolkiiba sagaashan gargaarka bini’aadantinimo ee u dhexeeya waqooyiga iyo koonfurta Gaza bishii hore.
Waxaa sidaas oo kale la sheegay in warqadu dalbanayso tallaabooyin degdeg ah oo joogto ah oo ay qaado dawladda Israa’iil si ay wax uga beddesho xaaladda bini’aadantinimo ee sii xumaanaysa.
Israa’iil ayaa dib u eegeysa warqadda, sarkaal Israa’iil ah ayaa la sheegay in uu yiri, isaga oo intaa ku daray in waddanku “ay arrintan si dhab ah u eegayo” oo uu doonayo inuu “wax ka qabto walaacyada loo soo bandhigay” dhiggiisa Mareykanka.
Shir jaraa’id oo uu ku qabtay Washington Talaadadii, afhayeen u hadlay waaxda arrimaha dibadda ee Mareykanka Matthew Miller ayaa u sheegay wariyeyaasha in warqaddu ay tahay “isgaarsiin dublamaasiyadeed oo gaar ah oo aynaan doonayn inaan si guud u shaacino”.
Israa’iil ayaa horay u sheegtay in ay beegsanayso saraakiisha Xamaas ee ku sugan waqooyiga, ayna joojinayn soo gelitaanka gargaarka bini’aadantinimo.
Isniintii, hay’adda militariga Israa’iil ee mas’uulka ka ah maaraynta marinnada Gaza, Cogat, ayaa sheegay in 30 xamuul ah oo sida gargaar ka timid Barnaamijka Cunnada Adduunka ay soo galeen waqooyiga Qasa iyagoo sii maray isgoyska Erez.
Taasi waxay soo afjartay muddo laba toddobaad ah oo ay Qaramada Midoobay sheegtay in aan cunto gargaar ah an la gaarsiin waqooyiga, sahaydii muhiimka u ahayd badbaadadana ay ka dhammaanaysay 400,000 oo Falastiiniyiin ah.
Maraykanka ayaa ilaa hadda ah dalka ugu badan ee hubka siiya Israa’iil, waxaana ciidamada Israa’iil ay si weyn ugu tiirsanaayeen diyaaradaha Maraykanka, bambaanooyinka la hago, gantaalada iyo duqeymaha si ay ula dagaallamaan Xamaas.
Waraaqda ayaa sheegaysa in Israa’iil “laga bilaabo hadda iyo 30 maalmood gudahood” ay ku dhaqaaqdo tillaabooyin taxane ah oo la taaban karo si kor loogu qaado saadka gargaarka, iyadoo intaas ku dartay in guuldarradu ay “saameyn ku yeelan karto siyaasadda Mareykanka”.
Waxay soo xiganeysaa sharciyada Mareykanka ee mamnuucaya kaalmada milatari ee dalalka caqabada ku ah gaarsiinta gargaarka bini’aadanimo ee Mareykanka.
Waxay leedahay Israa’iil waa inay “kor u qaaddaa dhammaan noocyada gargaarka bini’aadantinimo ee Gaza oo dhan ka hor xilliga jiilaalka, oo ay ku jirto iyada oo awood u siinaysa ugu yaraan 350 xamuul maalintii si ay u soo galaan dhammaan afarta isgoys ee waaweyn iyo marin cusub oo shanaad ah, iyo sidoo kale u oggolaanshaha dadka ku nool al-Mawasi u guurto gudaha.
Waxa ay sidoo kale ugu baaqaysaa Israa’iil in ay soo afjarto “go’doominta waqooyiga Gaza” iyada oo dib u xaqiijinaysa in aysan jiri doonin “siyaasad dawladeed oo Israa’iil ah oo ku saabsan daad-gureynta qasabka ah ee rayidka” waqooyiga ilaa koonfurta.
Israa’iil ayaa horay ugu adkeysaneysay in aysan xaddidneyn tirada gargaarka ama gargaarka bini’aadantinimo ee la gaarsiin karo Gaza iyo guud ahaan, waxayna ku eedeysay hay’adaha Qaramada Midoobay inay ku guul-darreysteen qaybinta sahayda. Waxa ay sidoo kale Xamaas ku eedaysay in ay xadeen gargaarka, taas oo ay kooxdu beenisay.
Ka hor inta aysan Israa’iil weerar dhulka ah ku qaadin magaalada Rafax ee koonfurta Qasaa bishii May, Madaxweyne Joe Biden waxa uu joojiyay hal shixnad oo ka kooban 2,000 iyo 500lb bambaanooyin markii ugu horeysay.
Laakiin madaxweynaha ayaa isla markiiba la kulmay diidmo kaga timid xisbiga Jamhuuriga ee Washington iyo ra’iisul wasaaraha Israa’iil Benjamin Netanyahu, oo u muuqday inuu barbar dhigay “cunaqabatayn hubka”. Hakinta ayaa qayb la qaaday bishii Luulyo oo dib looma soo celin.
Horaantii Talaadadii, Guddiga Caalamiga ah ee Laanqeyrta Cas (ICRC) ayaa ka digtay in qoysaska ku nool waqooyiga Gaza ay “wajahayaan cabsi aan la qiyaasi karin, waayista kuwa ay jecel yihiin, jahawareer, iyo daal” sababtoo ah weerarka Israel oo bilowday 10 maalmood ka hor.
Milatariga Israel ayaa sheegay in ay dib ugu celiyeen dabaabaadka iyo ciidamadooda magaalada Jabalia iyo xerada qaxootiga ee ku taal magaalada, si ay xididada ugu siibaan dagaalyahanada Xamaas ee dib isku uruursaday.
Waxay amartay dadka deggan Jabalia, iyo sidoo kale deriska deriska ah ee Beit Lahia iyo Beit Hanoun, inay u guuraan al-Mawasi “aagga bani’aadamnimada”.
QM ayaa sheegtay in ku dhawaad 50,000 oo qof ay u qaxeen magaalada Gaza iyo qeybo kale oo ka tirsan waqooyiga dalkaasi. Laakiin qaar badan ayay khatar u tahay inay ka tagaan guryahooda ama ma awoodaan inay baxaan sababtoo ah way jiran ama naafo yihiin.
Source BBC
Xafiiska Shabakada Allbanaadir.com
Muqdisho Somalia
Allbanaadir@live.com
