Dowladda Soomaaliya ayaa guul weyn ugu dambeyn ka gaartay dedaalka ay ku dooneysay in laga qaado xayiraada hubka oo ahayd tan ugu mudada dheer ee dal lagu soo rogay.
Xayiraada hubka ayaa lagu soo rogay Soomaaliya 1992dii si loo dhimo qulqulka hubka ku socda hoggaamiyeyaashii dagaalka ee xukunka ka tuuray dowladdii kacaanka.
Shan iyo tobanka dalka ee xubnaha ka ah Golaha Ammaanka ayaa taageeray labo qaraar, oo midna xayiraada hubka looga qaadayay dowladda, halka kan kale na xayiraad hub lagu saarayay Al-Shabaab.
Qaraarkan waxaa golaha u gudbiyay dowladda Ingiriiska. Waxa uu yimid go’aankan toddobaad kadib markii la aqbalay codsiga xubinnimada Soomaaliya ee dalalka ku bahoobay Dalada Barriga Afrika.
Xubinnimada dalalka Barriga Afrika iyo qaadista xayiraada hubka waxay ahayd labo qorshe oo waa weyn oo ugu muhiimsanaa siyaasada dibeda ee dowladda Madaxweyne Xasan Sheekh.
Diyaaradaha aan duuliyaha lahayn iyo qiimaha uu ugu kici karo Soomaaliya
Wax badan ayaa iska bedelay xeeladaha dagaalka iyo agabka la adeegsado mudadii uu saarnaa xayiraada hubka, xilligaas oo ay Soomaaliya ku tiirsaneyd hub fudud iyo kuwa yar yar oo ay ugu deeqaan dowladda kale.
Sanadihii dambe, furimaha dagaalka ee waddamada iyo kuwa lagula jiro kooxaha hubeysan ee aan dowlada ahayn ayaa waxay dunida caan ka noqday adeegsiga diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee Drones-ka loo yaqaan, kuwaas oo kaalin mug leh hawlgalada dhanka cirka.
Khuburada ayaa sheegaya in hadda maaddaama Soomaaliya laga qaaday cunaqabateynta hubka ay diyaaradahan aan duuliyaha lahay. Diyaaradaha noocaan ah ee kaalinta ugu weyn ku leh furimaha dafgaalka waxaa ugu caansan kuwa ay sameeyaan Mareykanka, Turkiga iyo Iran.
Bayraktar TB2 ee Turkigu sameeyo
Diyaaradahan TB2 ayaa la sheegay inay yihiin diyaarado heerkoodu sareeyo ka taya wanaagsan kuwa laga soo saaro dalal badan.
Diyaaraddan waxaa soo saartay shirkadda Bairaktar, waxaana naqshadeeyay wiilka uu soddogga u yahay Madaxweynaha Turkiga Tayyib Erdogan.
Shirkadda soo saartay diyaaradahan ayaa sheegtay in ilaa 160 diyaaradood oo ah nooca TB 2 ay hadda ka howlgalaan dalalka Turkiga, Qadar, Ukraine iyo Azerbaijan.
Waxaa la sheegay in diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee Turkiga ay furo u ahaayeen guushii ay Azerbaijan ka gaareen dagaalkii ay la galeen kooxaha gooni-u-goosadka iyo ciidamada dowladda Armenia.
Diyaaradaha ayaa waxaa uu sidoo kale Turkiga u adeegsaday dagaallada Suuriya iyo Liibiya.
Maxay tahay diyaaraddan?
Diyaaradan Bayraktar TB2 ayaa loogu talagalay fulinta weerarada. Bayraktar TB2 oo culeyskeedu yahay 150kg ayaa ka howlgali karta masaafo dhan ilaa 300 km.
Sida ay sheegtay shirkadda soo saartay diyaaradan Drones-ka ah waxaa uu dhererkoodu dhan yahay 12 mitir, halka uu joogeedu yahay 2.2 mitir waxayna leeyihiin awood ilaa 300 litir oo shidaal ah.
Diyaaradahaan waxay qaadi karaan 4 gantaal oo waaweyn.
Waxay ku safri kartaa xawaare ka badan 220 km. Diyaaradan ayaa siday ilaa 300 oo litir oo shidaal ah qaadi karta.
Qiimaha halka diyaarad ee Bayraktar TB2 ayaa ah ku dhawaad 5 Malyan oo doolar. Marka laga eego qandaraasyada Yukreen ee diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ayaa sidoo kale waxa uu muujinaya in qiime gaaraya ku dhawaad shan Malyan oo dolar.
Diyaaradaha dagaalka ee Helicopter-ka
Mid ka mid ah baahiyaha haysta ciidamada dowladda dhanka sahanka oo aysan u heysan diyaarado dagaal.
Diyaaradaha masaafada kooban duula ee ay adeegsadaan ciidamada dhulka si ay sahan ugu sameeyaan goobaha kooxaha ay dagaalka kula jiraan, si ay xog uga helaan ula na socdaan dhaqdhaqaaqooda.
Diyaaradaha Helicopter-ka ee dagaalka waa kuwo hubaysan oo leh doorka ugu horreeya marka ay timaaddo weerarka dhanka cirka ah, iyada oo awood u leh weerarrada bartilmaameedyada dhulka sida ciidamada lugta ee cadowga, baabuurta dagaalka iyo dhufaysyada.
Tusaale ahaan nooca loo yaqaan UH-60 Black Hawk helicopter ayaa qiimaheedu yahay inta u dhaxeysa 5.9 malyan ilaa 10 malyan.
Diyaaradaha dagaalka ee Miigga
Miiga waxaa ugu caansan noocyada kala ah F-16, F-35, F-15 iyo F5. Tusaale ahaan diyaaradda F-15 halkii xabo ayaa waxay gaareysaa 93 malayan oo doolar.
Gawaarida gaashaaman
Baabuurta gaashaaman ayaa ah qayb muhiim ah oo ka mid ah hawlgallada militariga iyo fulinta sharciga iyo ilaalinta shaqaalaha. Qoryaha ku rakiban ayaa ah astaanta ugu muhiimka ee baabuurta gaashaaman.
Baabuurta qafilan ayaa ah kuwa kaalin xoogan ka geysta furimaha, maadaama ay adag tahay in rasaasta qaar ee ay isticmaalaan ururka al Shabaab ee la dagaalama ciidanka dawladda ay ka gudubto.
Gawaarida Gaashaaman ayaa sidoo kale waxay door muhiim ah ka qaataan qaadista ciidamada lugta iyagoo sidoo kalana bixinaya taageero xoog leh oo dhanka dab-damiska ah gaar ahaan goobta dagaalka iyagoo adeegsanaya hubkooda isku dhafan, oo ay ku jiraan gantaalada lidka taangiyada.
Gawaarida gaashaaman, waxay awood u leeyihiin inay iska difaacaan rasaasta, firirka miinooyinka, iyo madfacyada kale.
Gawaawrida gaashaaman ay isticmaalaan dalalka dariska iyo kuwa kale oo caalamkaba ayaa waxaa u badan kuwa Turkiga uu sameeyo.
Qiime ahaan halkii gaari ee gaashaaman ayaa ah ayaa ilaa sided boqol oo kun oo doolar.
Source Bbcsomalia
Xafiiska Shabakada Allbanaadir.com
Muqdisho Somalia
Allbanaadir@live.com
