27-bisha October ee sandkan waxaa la filayaa in Taariikh weyn laga sameeyo Golaha Midowga Baarlamaanka Adduunka halkaa oo markii ugu horeysay lagu dooran doono madaxweyne Afrikaan ah waliba Haweeney ah.
Afar haween oo ka soo kala jeeda wadamada Soomaaliya, Tanzania, Senegal iyo Malawi ayaa sanadkan u taagan xilka madaxweynaha Baarlamaanka Caalamka taa oo la filayo in doorashadooda ay ka dhacdo magaalada Luanda ee dalka Angola.
Xildhibaanad Marwo Abdibashir Haggi oo ah Xildhibaan katitsan Golaha Shacabka ayaa kamid ah haweenka u taagan xilka madaxweynaha IPU iyada oo xilal kala duwan u soo qabatay umadda Soomaaliyeed islamarkaana ah shaqsi ay ku weyntahay Soomaalinimada.
Waxaa musharaxnimada Xildhibaanad Marwa si weyn u taageeray Labada Aqal ee Baarlamaanka Soomaaliya Golaha Shacabka iyo Aqalka Sare iyaga oo soo saaray qoraal wadajir ah oo ay ku garab istaagayaan Marwo Abdibashir oo ah Aqoonyahanad Soomaaliyeed oo sidoo kale lasoo shaqeysay hay’ado caalami ah.
Marwo Abdibashiir ayaa hadda ah shaqsiga ugu cad cad ee loo badinayo in xilkan ay ku guuleysato marka la eego musharaxiinta kale ee la tartameysa iyadoo ay xusid mudantahay in hagar daamo ay kala kulmeyo mas’uuliyiin sar sare oo katirsan dowladda Soomaaliya.
Ilo muhiim ah oo lagu kalsoonaan karo ayaa sheegaya in Ra’isul Wasaaraha Soomaaliya Xamse Cabdi Barre iyo wasiirka Arrimaha Dibadda Soomaaliya Abshir Huruuse iney aad u taageersan yihiin Gudoomiyaha Baarlamaanka dalka Tanzania Dr. Tulia Acksan oo xilkan u taagan iyagoo heshiis la galay dowladda Tanzania waxaana Mrs Marwa ay ka dalbadeen iney tartanka ka harto ama ay u tanaasusho haweeneyda ka socota dalka Tanzania, waxaana Labadan mas’uul ay si weyn uga soo horjeedaan in Marwo ay xilkan ku guuleysato.
Dhanka kale waxaa jirta dano waaweyn oo dowladda Soomaaliya ay ka leedahay Tanzania aawadeed in madaxda Soomaaliyeed aysan taageerin marnaba Mrs Marwo oo hadii xilkan ay ku guuleysato guul weyn u ah Soomaaliya iyo Afrika.
Waxyaabaha kale ee diiday in ay taageeraan musharaxnimada Marwo waxaa kamid ah in madaxweyne Xasan Sheekh uu Hanti dhowr ah Tanzania ku leeyahay taa oo keeni karto in madaxweynaha uu ku qasbanaado inuu taageero Dr. Tulia Ackson oo u dhalatay dalka Tanzania.
Sidoo kale, Soomaaliya waxey dooneysaa in ay ku biirto Ururka Galbeedka Africa EAC oo laga doonayo in ay ka hesho Cod dalka Tanzania.
Waxaa kaloo jirta in Tanzania iyo Mauritius ay tartan kale ugu jiraan Security Council UNSC sanadka 2024 ay Tanzania ay balan qaadey in ay taasuli doonto Soomaaliya.
Caqabadahaas oo isbiirsdaday ayey kusoo aadeysaa musharaxnimada Mrs Marwo Abdibashiir Haggi oo olole weyn ku jirta islamarkaana aad ay ula dhacsan yihiin aragtideeda hogaamineed siyaasiyiin iyo xildhibaano farabadan oo IPU saameyn weyn ku leh.
Mudane Mahad Ahmed Haji oo ah siyaasi Soomaaliyeed islamarkaana si weyn ula socda dhaqdhaqyada caalamiga ah ee Soomaaliya quseeya oo ka hadlay loolanka socda ayaa sheegay in Soomaaliya dan ugu jirto ku biirida dhamaan IPU, EAC, iyo UNSC waxaana Mahad noo xaqiijiyey in IPU ay Soomaaliya ugu sii muhiimsantahay , sababtoo UNSC taariikhada ayey ku jirta in Soomaaliya soo qabatey, oo waxaa jira dalal aan weli soo gelin, iyadoo ay adag tahey in dal mar Labaad helo iyadoo ay jiraan dalal kale oo aan xilkaas qaban.
Mar Mr Mahad Hajji uu ka hadlayay rajada Xildhibaanad Marwo ayaa waxa uu sheegay in ay aad u wanaasagn tahay fursadeeda madaxweynenimo waxaana uu tilmaamay in Senegal ay xilkan horay u soo qabatay oo Tanzania ay iyana noqotay Gudoomiyaha kursiga IPU (Chair of African Group) oo isla haweeneyda hadda u taagan Tanzania ay aheyd islamarkaana aad loo dhaliilay maamulkeeda, waxaana uu tilmaamay in Malwi iyana ay ku adagtahay in xilkan ay hanato sababo jira aawadeed.
Xilka Madaxweynaha Baarlamaanada Caalamka ee IPU oo ah mid soo jirey ilaa 1889 inka badan 134 sano waxey Afrika soo qabatey Afar mar oo kaliya, oo Senegal ay kamid aheyd wali wax dumar ah sooma marin oo African ah.
Hadii, Xil. Marwo ay ku guuleysato tani kama dhigna in guusha ay Soomaaliya kaliya ku kooban tahey ee waxey ka dhigan tahey in Taariikhda ay gasho Qofkii ugu horeeyey ee dumar ah kana soo jeeda Qaarada Africa, Qaarada America qofkii ugu horeeyey ee dumar ah waxey aheyd Madaxweyne Marwo Gabriela Cuevas Barron oo ka soo jeeda Mexico, Qaarada Asia waxey ahey Madaxweyne, Marwo Najma Heptulla, oo ka soo jeeda India, walow Europe wali qof dumar ah uusan madaxweyne ka noqon IPU.
W/Q: Abdi Loyal
