Soomaaliya ayaa 8-dii Sebtembar saxiixday heshiiska Nuclear-ka ee lagu mamnuucay tijaabada hubka Nukliyeerka, taasoo tirada saxiixayaasha ka dhigeysa 187 dal
Munaasabadda ayaa waxaa ka soo qeyb galay Abuukar Daahir Cusmaan oo ah madaxa ergada joogtada ah ee Soomaaliya u qaabilsan Qaramada Midoobay oo saxiixay halka uu dhinaca kale u saxiixay David Nanopoulos oo ah madaxa qeybta heshiiska ee xafiiska arrimaha sharciga ee Qaramada Midoobay.
Tallaabadan ayaa timid ka dib markii Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Bariga Afrika, Abshir Cumar Jaamac Huruuse uu ballanqaaday inuu saxiixo heshiiska furitaanka heerka sare ee CTBT ee Sayniska iyo Tignoolajiyada ee Vienna 19 June 2023.
“Waan fahamsanahay in saxiixa CTBT uusan ahayn tilmaan astaan ah oo keliya balse uu daliil u yahay sida aan uga go’annahay nabadda iyo ammaanka caalamka,” ayuu yiri Wasiirka Soomaaliya oo ka hadlayay Munaasabadda labadii sano ee la soo dhaafay, kaasoo ay isugu yimaadeen in ka badan 2,000 oo cilmi-baarayaal, saynisyahano, tignoolajiyada, aqoonyahanno, xubno ka tirsan. Bulshada rayidka ah, iyo wakiillada Saxiixayaasha Dawladaha adduunka oo dhan” ayuu yiri Wasiirka
Robert Floyd, oo ah Xoghayaha Fulinta ee Ururka Caalamiga ah ee Tijaabada Nukliyeerka (CTBTO), oo u safray Soomaaliya bishii Febraayo 2023, ayaa sheegay saxiixida heshiiskan in waddanku uu codkiisa ku darayo baaqa caalamiga ah ee joojinta tijaabada nukliyeerka. .”
“Waxaan si qoto dheer uga mahadcelinayaa in Soomaaliya ay horay u socoto oo ay Afrika u soo dhawaato si ay ugu hoggaansanto CTBT. Hoggaanka gobolka ee ka hortagga faafinta nukliyeerka iyo hub ka dhigista waa mid aad loo ammaano,” ayuu raaciyay madaxa CTBTO.
Intii lagu guda jiray booqashadii Soomaaliya ee bishii Febraayo, Floyd wuxuu la kulmay ra’iisul wasaaraha dalkaas Hamza Cabdi Barre, iyo wasiir Jaamac Huruuse, oo u gudbiyay go’aan adag oo ku saabsan CTBT. Sidoo kale waxa uu kulamo la qaatay Wasiirka Cadaalada Xukuumadda Soomaaliya Xasan Macalin, Wasiirka Deegaanka iyo Isbadalka Cimilada Khadiija Maxamed iyo Gudoomiyaha Baarlamaanka Sheekh Aadan Maxamed Nuur.
Madaxa hay’adda sirdoonka Israel ee Mossad ayaa Axaddii sheegay in Israel ay diyaar u tahay inay weerarto “bartamaha Tehran” si ay u daba-gasho kuwa uu sheegay inay ka dambeeyaan in ka badan 20 isku day oo Iran ay ku beegsatay danaha Israel iyo Yahuudda ee caalamka.
Israel ayaa Iran u aragta cadowgeeda ugu weyn, ayada oo xiganeysa baaqyada Iran ee ah burbirnta Israel iyo taageeradeeda dagaal-yahannada ku sugan meelo ku dhow xuduudda Israel.
Iran ayaa ku eedeysay Israel inay fulisay tiro weeraro dhimasho leh oo lagu qaaday saynisyahannada Nukliyeerka iyo goobo ku yaalla gudaha Iran, inkasta oo Israel aysan inta badan ka hadal howlgallada noocan ah.
Isaga oo ka hadlayey shir amni ayaa David Barnea waxa uu sheegay in Israel iyo xulufadeeda ay sannadkii tegay, 27 weerar ku fashiliyeen Yurub, Afrika, koonfur bari Asia iyo Koonfur America.
“Shirqoolada ay wadaan kooxahan waxaa soo agaasimay, hagayey oo ka dambeeyey Iran,” ayuu Barne u sheegay shirka Reichman University ee Tel Aviv.
Waxa uu intaas ku daray in Iran ay isku dayayso inay qaado weeraro dheeraad ah. “Farriinteenu waa mid qaylo dheer oo cad oo go’aan uu ku dheehan yahay,” ayuu yiri.
“Ha qaldamina, kuwiinna go’aansaday inay soo diraan kooxaha. Ogsoonaada inaan idin heli doonno, oo caddaaladda la fulin doono si ay u wada arkaan dhammaan. Tani hadda kahor waa laga dhabeeyey, mustaqbalkana, waxaanu kor ugu qaadi doonaa heerka xiga.”
